Avrupa’da yapılan bir çalışmanın, kan sulandırıcı ilaçların, yaşa bağlı sarı benek hastalığında retina altındaki geniş kanamaları tetiklediğini gösterdi. Bununla beraber hayati yönden önemi bulunan kan sulandırıcı ilaçların kalp ve beyin hastalıklarında yaygın olarak kullanılmasının zorunlu olması nedeniyle ilacı veren doktora sormadan tedaviyi sonlandırmanın ölümle sonuçlanabilecek ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceği bilinmektedir. ABD’nde her beş kişiden birinin kardiyovasküler hastalıklardan korunmak için aspirin kullanması ve bu kişilerin yaşları itibarıyla sarı benek hastalığı risk grubunda olmaları, aspirinin dikkatli bir şekilde kullanılması gerektiğini göstermiştir. Göz doktorunun kendi hastalarındaki bireysel gözlemin yeterli veri sağlayamaması, bu konuda nüfusa dayalı üç geniş çalışmanın yapılma gerekçesini açıklar. Bu çalışmalar sırasıyla Beaver Dam, Blue Mountains ve Avrupa Göz Çalışmalarıdır. İlk iki çalışma aspirinin ıslak tip sarı benek hastalığının görülme riskin iki kat arttırdığını gösterdi. Son çalışma ise aspirinin erken dönem sarı benek hastalığının görülme sıklığını arttırdığını vurguladı.
Aspirin bilindiği üzere, bilinen kardiyovasküler hastalığı olanlarda ciddi başka bir komplikasyon olmasını engellemek için kullanılmaktadır. Ama daha yaygın olarak, kardiovasküler hastalığı olmayan kişiler, bu hastalıklardan korunma amacıyla almaktadır ki bu kullanıma primer korunma adı verilmektedir. Primer korunma grubunda olan ve düşük doz aspirini doktor tavsiyesi olmadan uzun süre kullanan kişilerin, aspirini neden aldıklarını sorgulamaları gerekmektedir. Ayrıca aspirin dozunun artması, sarı benek hastalığının ortaya çıkışını hızlandırabilir. Prostaglandin endoperoksit sentetaz 1, 2, proton transportunun inhibisyonu ve nitrik oksijen radikallerinin ortaya çıkmasının sarı benek hastalığını tetikleyebileceği hipotezine göre uzun süreli gereksiz aspirin kullanımı görme kaybı riskine yol açabilir. Gelişigüzel kullandığımız aspirin, iskemik felçlerin korunmasında etkili değildir, kanamalı felçlerin, ayrıca mide bağırsak ve beyin dışı kanamaların sıklığını arttırmaktadır. Faydasının yanında istenmeyen bazı yan etkilerinin olduğunu göz önüne getirirsek, çok masum gibi gözüken düşük doz aspirini alırken bir kere daha düşünmeliyiz. Özellikle bir gözünde sarı benek hastalığı olanların, diğer gözündeki riski arttırmaması için, düşük doz dahi olsa ancak doktor tavsiyesine göre aspirin almaları gerektiği önerilmektedir.
Doç.Dr.Yusuf Durlu
